लेखांक ६९ : बिबट्याने दिलेले दर्शन आणि अरण्यातील गूढरम्य मौनीबाबा गुफा आश्रम
नर्मदेचा किनारा असा नुसता शब्द मी वापरतो आहे . प्रत्यक्षात इथे विंध्य आणि सातपुडा असे दोन प्रचंड पर्वत कापत नर्मदा वाहते आहे . त्यामुळे पायाखाली फक्त धारदार कपचे असलेले खडक व ते देखील तीव्र उताराचे असा भूभाग होता . याच्यावरून चालताना अतिशय सावधपणे पावले टाकावी लागत होती कारण एक जरी पाऊल सटकले तर नर्मदेमध्ये पडण्याचा धोका होता .अर्थात नर्मदेमध्ये एक-दोन नावा दिसत होत्या . परंतु एकंदरीत पाणी खूप खोल होते एवढे नक्की .
डाव्या हाताला जबरदस्त जंगल होते . नर्मदा मातेने माझा रस्ता चुकविला हे एकादृष्टीने बरेच झाले कारण हा ओढा जिथे नर्मदेला मिळतो तिथे पाणी प्रचंड खोल होते आणि पार करण्याची काहीच व्यवस्था नसल्यामुळे मला पुन्हा उलटे तरी जावे लागले किंवा सामानासकट पोहून ओढा पार करावा लागला असता . वाट चुकल्यामुळे मी तो उथळ पाण्यातून पार केला होता .
हळूहळू जंगलातील मातीने दगडांवर जम बसवला . आणि एक छोटीशी पायवाट तयार झाली . या पायवाटेवर मला बिबट्याचे ठसे दिसले . अगदी ताजे ठसे होते याचा अर्थ तो नुकताच इथून गेला होता . कदाचित आजूबाजूला कुठेतरी लपून मला पाहतही असेल . मी आपला नर्मदेचा जप करत पुढे चालू लागलो .
पुढे एक हनुमानाचे मंदिर दिसू लागले . मी एक पाऊल ठेवायला मिळेल असा दगडी रस्ता पकडून चालत होतो .आता खाली उतरून हनुमंताचे दर्शन घ्यावे असा विचार मी करेपर्यंत खाली नर्मदेचे पाणी पिणारा एक सुंदर नर बिबट्या अतिशय वेगाने वरच्या दिशेने जंगलाकडे पळाला . बघता बघता अदृश्य देखील झाला . याचा रंग अतिशय सुंदर पिवळा होता ! मी उघड्यावरती बिबट्या प्रथमच पाहिला !त्याचे माझ्यापासूनचे अंतर २० मीटर सुद्धा नसेल .
हा त्याचा परिसर असल्यामुळे आणि त्याला पाणी प्यायचं असल्यामुळे मारुती मंदिराकडे न जाता मी पुढे चालत राहिलो .याला पाहून माझ्या छातीमध्ये धडधड सुद्धा वाढली नाही . आश्चर्यच आहे .
गमतीचा भाग म्हणजे मी या भागातून चालत जात असताना माझ्या मागून काही अंतरावरून सात्यकी देखील येत होता . मला हे तेव्हा कळाले जेव्हा मी फेसबुक वर त्याने टाकलेले माझेच फोटो पाहिले ! मला एकटे चालायला आवडते हे माहिती असल्यामुळे बहुतेक त्याने मला आवाज दिला नसावा . परंतु त्याला बिबट्या दिसला नाही हे देखील बरे झाले . नाही तर तो पुन्हा कधीच किनाऱ्याच्या रस्त्याने चालला नसता ! अगदी ह्याच जागी सात्यकीने काढलेले फोटो आपल्या माहितीकरता देत आहे आणि गुगल नकाशा देखील सोबत जोडत आहे .
तो इतक्या वेगाने पळाला की सात्यकीला देखील कळले नाही की इथून काहीतरी पळाले आहे .
इथून पुढे चालण्यायोग्य मार्ग नसल्यामुळे थांबून मी पाहणी करत होतो . तोपर्यंत सात्यकी मागून फोटो काढत होता . थोडेसे दगडाचा आधार घेत चालल्यावर एका पावलाचा मार्ग सापडला आणि समोर मानवी वावराच्या खुणा दिसल्या .
दुपारच्या सुमाराला जो आश्रम चुकवून तुम्हाला जाताच येणार नाही असा उभ्या खडकामध्ये बांधलेला एक आश्रम आला . याचे कारण आता नर्मदेचे दोन्ही तट उभे खडक अशा स्वरूपाचे होते . हा होता मुनी बाबा किंवा मौनी बाबा यांचा आश्रम . डावीकडे असलेल्या सातपुडा पर्वताच्या अभेद्य भिंतीमध्ये काही अति प्राचीन गुहा होत्या . या गुहांच्याच पुढे थोडेफार बांधकाम करून आश्रमाचे स्वरूप त्याला देण्यात आले होते . आश्रम अतिशय सुंदर होता . आश्रमाची व्यवस्था एक तरुण तेजस्वी साधू पाहत होता . या साधूचे नाव होते भागीरथ गिरी महाराज . गोरापान वर्ण डोक्यावर जटाभार आणि बहुतेक पूर्वाश्रमीचे उच्च विद्या विभूषित असावेत अशी भाषा . यांचे गुरु महंत आनंद गिरीजी महाराज आणि अशोक गिरीजी महाराज हे नर्मदा परिक्रमेसाठी गेले होते .
दोन्ही बंगाली बाबूंचे नामकरण आम्ही छोटा बंगाली आणि मोठा बंगाली असे केले होते .छोटा बंगाली सोबत असल्यामुळे त्याने प्रस्तुत लेखकाचे भरपूर फोटो या भागात काढले ! भविष्यात त्याच्याकडून ते प्राप्त झाले . वरील चित्रामध्ये जी गच्ची दिसते आहे तिथेच हे फोटो काढलेले असून या गच्चीवरच भागीरथ गिरी महाराजांबरोबर खूप विषयांवर अगदी मनमोकळ्या गप्पा मारायची संधी मला मिळाली .
सात्यकी रॉय याचे देखील काही फोटो त्याच्याच कॅमेऱ्यावर मी इथे उभे राहून काढले .
आमचे फोटो काढणे सुरू होते ,तोपर्यंत इकडे एक नवीन बनलेला साधू पटापट टिक्कड बनवत होता .त्याची गती पाहून मी अवाक झालो . त्यानंतर भागीरथी गिरी महाराजांशी गप्पा मारत बसलो . केसातील जटा कशा तयार होतात हे मी त्यांच्याकडून समजून घेतले . भोजन प्रसाद खूपच अप्रतिम होता . आम्ही दोघेच परिक्रमावासी इथे होतो . त्यातही सात्यकी भ्रमणा मध्ये होता . म्हणजे परिक्रमावासी मी एकटाच ! भागीरथी गिरी महाराज मला सांगू लागले . नशिबाने हा जंगलातला मार्ग फारसा कोणाला सापडत नाही . तरीदेखील देव दिवाळी झाल्यावर इथे दिवसाला शंभर दीडशे लोक जेऊन जातात . रस्त्यालगत असलेल्या आश्रमात मात्र दिवसाला हजार बाराशे लोक आरामात मुक्कामी असतात . यामार्गे फक्त नागा साधू जातात . आणि त्याचे कारण तुम्हाला मागील फोटो पाहिल्यावर लक्षात आले असेलच . परंतु या सर्व लोकांना भोजन प्रसाद देण्याची व्यवस्था इथले आश्रम विना तक्रार करतात . त्यांना माहिती असते की यातील निम्म्याहून अधिक लोक लवकरच गळणार आहेत आणि घरी परत जाणार आहेत . परंतु असा कुठलाही विचार किंवा भेदभाव न करता अन्नदान केले जाते . या आश्रमात मुक्काम करावा असे वाटत होते ! महाराज सुद्धा थांब म्हणले होते . या आश्रमातील महंत स्वतः परिक्रमेला निघालेले असल्यामुळे यांच्याकडे आश्रम सांभाळायला ठेवला होता . त्यांनी काही दिवस चालत परिक्रमा करून नंतर गाडीने ती पूर्ण केली असे पुढे ऐकायला मिळाले . परंतु एकंदरीत वेळेचे गणित पाहता फाल्गुन महिन्यात नावा बंद होणार होत्या . त्यामुळे अधिकाधिक चालणे हेच माझ्या हिताचे होते . इथून पुढचा मार्ग जंगलातून जाणारा आणि अतिशय खडतर असल्यामुळे शिवाय जंगलात हिंस्र प्राणी असल्याचे मी स्वतः माझ्या डोळ्यांनी पाहिल्यामुळे छोटा बंगाली , याला मी एकट्याला मागे ठेवले नाही . सोबत घेतले . छोटा बंगाली अखंड फोटो काढत होता . परंतु त्या बिचाऱ्याचे फोटो अजिबात निघत नव्हते .मला फोटोग्राफीची खूप आवड आहे . त्यामुळेच मी सोबत मोबाईल कॅमेरा वगैरे घेतला नव्हता . नाहीतर १००% माझी परिक्रमा पूर्ण झाली नसती . नर्मदा इतकी सुंदर आहे ,इतकी अद्भुत आहे , इतकी नयनरम्य आहे की तिची किती रुपे टिपावीत आणि किती नको असे फोटोग्राफरला होते . बंगाली बाबूला मी सांगितले की तुझे काही फोटो मी काढतो . आणि ती हौस भागवून घेतली . ते फोटो मुद्दाम येथे जोडत आहे त्यामुळे तुम्हाला आम्ही किती सुंदर , निर्मनुष्य , निसर्ग संपन्न व भयाण भागातून जात होतो हे लक्षात येईल .
दोन महिने चालून मळलेले वस्त्र आणि आजच नवीन घातलेले वस्त्र यांच्या रंगातील फरक पहा ! फक्त मी प्रयत्नपूर्वक अशी धूळ शक्यतोवर तशीच ठेवत असे . कारण नर्मदे काठी असलेल्या विविध तीर्थक्षेत्रांची ही धूळ अंगावर घेण्यासाठी तर परिक्रमा करायची असते ! संत पाऊले साजिरी । गंगा आली आम्हावरी ।
जिथे उडे रज धुळी । तेथे करावी आंघोळी ॥
असे तुकाराम महाराज म्हणतात ! अर्थात संतांची चरण धूळ लागलेली जी तीर्थक्षेत्रे , इथली धूळ अंगावर घ्यावी ! अभिमानाने मिरवावी . त्या धुळीने स्नान करावे !
थोडेसे माझ्या मागून तुम्ही देखील कल्पनेने या मार्गाने चालून पहा ! खूप मजा येते ! विंध्य आणि सातपुडा पर्वतांमधली खचदरी किती स्पष्ट दिसते आहे पहा ! एमपीएससी यूपीएससी मधला हा ठरलेला प्रश्न आहे ! नर्मदा नदी उलटी का वाहते ? त्याचे कारण ती पठारावरून न वाहता खचदरीतून वाहते . This is that Rift valley students! सोडा ते पेपर आणि नर्मदा परिक्रमा करा ! बघा कसे उत्तम गुणाने आयएएस ऑफिसर होताय !
सह्याद्री मधला बेसाल्ट असा फुटत नाही . या गुणधर्मामुळे या दगडांना प्रचंड धार असते आणि तुम्हाला फार जपून पाऊल टाकावे लागते .
पण जपून पाऊल टाकणे आपल्या मुळातच नाही ! दे दणादण उड्या मारत परिक्रमा पूर्ण केली ! नर्मदा मातेच्या कृपेने आपल्या पायाला काहीही इजा होत नाही , खरचटत नाही ,मुरगळत नाही ,तूट फूट होत नाही हे कळल्यामुळे बिनधास्त अशा उड्या मारायचो ! जय हो माई की ! चिंता काहे की ! छोटा बंगाली बाबू फोटो चांगले घ्यायचा . तुम्हीच कल्पना करून पहा .इतके मोठे खडक आडवे आल्यावर ते जर जिन्यासारखे चढायला लागलो आणि उतरायला लागलो तर किती वेळ लागेल ! त्यापेक्षा एका उडीत तो उल्लंघून जायचा . ते सोपे पडायचे .
कल्पना करून पहा अशा ठिकाणी जर बिबट्या तुमच्या मागे लागला तर ? हा हा हा ! या केवळ कल्पनाच ठरतात ! कारण नर्मदा माता शेजारी असल्यामुळे परिक्रमा वासींना कुठलाही प्राणी जरा सुद्धा त्रास देत नाही असा जाज्वल्य इतिहास आहे ! आणि इतके दिवस हे कदाचित माझे अनुमान होते परंतु आज पासून माझा अनुभव देखील असाच होता ! त्यामुळे अतिशय निर्धास्तपणे जंगलातली वाटचाल चालू ठेवली !
लेखांक एकोणसत्तर समाप्त ( क्रमशः )
मागील लेखांक
पुढील लेखांक
हे सर्व लेख सलग वाचून काढले. तुमची शैली अप्रतिम आहे. तुम्हाला आलेले अनुभव मलाही तितक्याच उत्कटतेने मलाही आले असे वाटत राहिले. फोटोंमुळे लज्जत आणखीनच वाढली आहे. पुढचे अनुभव वाचण्याची खूप उत्सुकता आहे. वाट बघत आहे !
उत्तर द्याहटवापुढच्या भागावर जा
उत्तर द्याहटवाजय हो माई की! चिंता काहे की!
उत्तर द्याहटवाHanuman mandiracha ani bibtyachya ullekh vachun lakkadkotchi zadi mhantat ti hich kay ase vatale. Narmade Har pustakatla kunteswamini lihilele athavale!
उत्तर द्याहटवाbaki tumhi chan lihit ahat.. tumacha you tube channel hi niyamit pahat asate ! aplya karyat narmada mai nehami yash devo hich prarthana! Narmade Har!!